Strzyżak sarni (jeleni). Jak się bronić przed tym insektem?
Strzyżak sarni (jeleni) bywa nazywany przez media „latającym kleszczem”, co może wprowadzać w błąd i wywoływać niepotrzebną panikę.
Z tego tekstu dowiesz się: czym właściwie jest strzyżak, jakie w rzeczywistości stwarza zagrożenie, jak go odstraszyć (w jaki sposób się przed nim chronić).
Czym jest i jak wygląda strzyżak jeleni (sarni)?
Strzyżak jeleni (Lipoptena cervi), zwany też strzyżakiem sarnim albo strzyżakiem jelenicą, to owad, przedstawiciel rzędu muchówek (rodzina narzępikowatych). Z tego względu (i zresztą nie tylko) nazywanie go „latającym kleszczem” jest niewłaściwie, jak bowiem wiadomo, kleszcze są pajęczakami.
Opisywanego insekta można spotkać na terenach o klimacie umiarkowanym w Europie, Azji oraz Ameryce Północnej. Obecność strzyżaka jeleniego (sarniego) odnotowano w Polsce po raz pierwszy w latach 80. XX wieku. Stał się gatunkiem pospolitym i obecnie występuje na terenie całego kraju.
Naturalnym biotopem strzyżaka są obszary zalesione i ich pobliża. Strzyżak prowadzi pasożytniczy tryb życia, żerując na kręgowcach. Jak wskazuje jego nazwa, przede wszystkim atakuje jeleniowate (jelenie, sarny, łosie). Jego pożywienie stanowi krew tych ssaków, a w ich futrach na świat przychodzą jego larwy (strzyżaki są jajożyworodne – samica nie składa jaj). Samica może począć od 20 do 30 larw. Od momentu przyjścia na świat nie pobierają one pokarmu. Spadają ze zwierzęcia i zagrzebują się w ziemi. Późnym latem lub wczesną jesienią przepoczwarzają się. Powstają młode osobniki, które są gotowe do szukania żywiciela. Bez dostępu do pożywienia strzyżaki mogą żyć nawet 50 dni.
Jak wygląda strzyżak?
Strzyżak, jak przystało na owada, ma 3 pary odnóży (kleszcz ma 4 pary). Odnóża strzyżaka są silne, na ich końcach znajdują się haczyki, które pozwalają insektowi skutecznie przywrzeć do ofiary.
Długość spłaszczonego i pokrytego dość twardym chitynowym pancerzykiem ciała opisywanego insekta waha się od 5 do 6 mm. Jest ono koloru brunatnego. Strzyżak w przeciwieństwie do kleszcza ma skrzydła (przeźroczyste), ale kiedy znajdzie żywiciela, to je zrzuca.
Jakie zagrożenie stwarza strzyżak jeleni (sarni)?
Człowiek nie jest głównym żywicielem strzyżaka. Owad ten nie składa na ludziach swoich larw. Niemniej jednak często dochodzi do pokąsań ze strony tego stworzenia. Strzyżaki atakują chmarami, np. osoby spacerujące po lesie. Wspomniane insekty są wyjątkowo uciążliwe: wczepiają się we włosy, próbują dostać się do nosa, oczu czy uszu. Okres ich wzmożonej aktywności trwa od czerwca do września. Gdy aura sprzyja i wysokie temperatury utrzymują się długo, to strzyżaki mogą grasować nawet w październiku oraz listopadzie.
Ukąszenie strzyżaka
Oznaką, że doszło do pokąsania przez strzyżaka, jest pojawienie się śladu w postaci małej krostki, która zaczyna swędzieć, a później, zazwyczaj na drugi dzień po ukąszeniu, również boleć. Przeważnie ślad ten utrzymuje się na skórze od 2 do 3 tygodni. Zdarza się jednak, że znika dopiero po upływie roku.
W przeciwieństwie do kleszczy strzyżaki najprawdopodobniej nie przenoszą groźnych drobnoustrojów, jak np. bakterii wywołującej boreliozę czy wirusa odkleszczowego zapalenia mózgu – brakuje twardych dowodów naukowych na to, że wspomniane insekty są w stanie to robić. Badania przeprowadzone w Finlandii natomiast potwierdziły, że mogą one być transmiterem bakterii Bartonella schoenbuchensis powodującej zmiany skórne.
Ponadto ich ukąszenia mogą wywołać reakcję alergiczną objawiającą się swędzącym rumieniami. Reakcja alergiczna może być wyjątkowo silna (a zatem groźna) w przypadku osób uczulonych na wydzieliny strzyżaka.
Strzyżaki jelenie (sarnie) atakują głównie zwierzęta, które mają ciemne ubarwienie sierści. Stąd można wysnuć wniosek, że wybierając się na spacer po lesie, warto założyć odzież w jasnych kolorach.
Dobrym pomysłem jest ubranie na okazję leśnego wypadu długich spodni, wysokich butów, koszuli z długim rękawem. Ubrania powinny ściśle przylegać do ciała. Warto pomyśleć również o spięciu włosów, jeżeli są długie.
Takie działania pozwolą ograniczyć ryzyko pokąsania przez strzyżaki jelenie (sarnie), ale nie wyeliminują go całkowicie – stworzenia te charakteryzuje wyjątkowa nieustępliwość w poszukiwaniu miejsc dogodnych do wczepienia się i rozpoczęcia pobierania pokarmu, czyli krwi.
Środki na strzyżaki jelenie – czy są skuteczne?
Ograniczoną skuteczność wykazują również środki odstraszające insekty. Przed wyruszeniem do lasu warto jednak, mimo wszystko, spryskać odsłonięte partie ciała (gdy z jakichś względów nie dało się ich zakryć) preparatami w sprayu. Mowa tutaj o uniwersalnych środkach do odstraszania komarów oraz kleszczy, które w swoim składzie zawierają DEET (N-dietylo-m-toluamid). Użycie ich nie wyeliminuje całkowicie problemu z lądującymi na nas strzyżakami, ale znacząco zmniejszy prawdopodobieństwo ukąszenia.
Przykładem preparatu, który w jakimś stopniu może pomóc w ochronie przed strzyżakami jest Detter Ultra.
Detter Ultra spray wyróżnia się trzyskładnikową formułą – zawiera DEET, IR3535 oraz naturalną permetrynę. Pierwsza z wymienionych substancji występuje w wysokim stężeniu wynoszącym 30%, co jest szczególnie istotne, jeśli chodzi o odstraszanie strzyżaków. DEET zakłóca funkcjonowanie receptorów czuciowych owadów oraz pajęczaków w wyniku czego tracą one orientację i trudniej jest im atakować potencjalne ofiary. Okres działania środka Detter Ultra wynosi do 6 godzin. Daje on kompleksową ochronę przed komarami, kleszczami, meszkami, a także przed innymi owadami latającymi. Niewątpliwymi zaletami preparatu jest duża wydajność oraz fakt, że nie pozostawia on tłustych plam na skórze, dlatego nie ma ryzyka pobrudzenia ubrania.
Spośród innych repelentów zawierających w swoim składzie DEET warto wyróżnić Ultrathon Spray 3M, który z powodzeniem był stosowany przez amerykańską armię. Występowanie DEET w stężeniu wynoszącym 25% (formuła powolnego uwalniania substancji) pozwala w pewnym zakresie zabezpieczyć się przed atakami strzyżaków. Ultrathon Spray łączy uniwersalną specyfikę działania (ochrona do 8 godzin od aplikacji przed większością występujących na świecie owadów latających) z odpornością na wodę, pot oraz wilgoć.
Popularnością cieszą się również środki Mugga oraz Mugga Strong. Pierwszy wariant preparatu dedykowany jest do odstraszania kleszczy, ale można go użyć również w celu częściowej ochrony przed strzyżakami. W swoim składzie zawiera DEET w stężeniu 9,5%. Wersja Strong repelentu Mugga przeznaczona jest do ochrony przed tropikalnymi gatunkami komarów. Zawiera DEET w stężeniu wynoszącym aż 50%, co gwarantuje wyjątkowo szczelną barierę chroniącą przed atakami ze strony wielu gatunków owadów latających.
Naszą listę rekomendacji preparatów, których można użyć do ochrony przed strzyżakami, zamykają Foresta Spray oraz aerozol Vaco.
Trojszyk ulec to niepozorny chrząszcz, który może zniszczyć twoje zapasy kuchenne i magazynowe. Zobacz, jak go rozpoznać, co atakuje i jak skutecznie się go pozbyć.
Żółte lepy na owady to pierwsza linia obrony przed szkodnikami roślin. Sprawdź, które owady zwalczają, a także gdzie i jak ich używać w domu, szklarni i ogrodzie!
Odstraszacze na krety to skuteczne rozwiązania, które pozwalają złapać i pozbyć się niechcianych kretów, nornic lub gryzoni z ogrodu. Mechaniczne, solarne, wibracyjne czy dźwiękowe – sprawdź, które pułapki najlepiej sprawdzą się w Twoim przypadku!
Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na wykorzystywanie plików cookies niezbędnych do działania podstawowych funkcji.
Dodatkowo potrzebujemy twojej zgody na wykorzystywanie plików cookies przez podmioty trzecie w celu korzystania z narzędzi zewnętrznych.
