Parazytoidy są stworzeniami, które składają swoje jaja wewnątrz ciała lub na ciele ofiary. Rozwijające się larwy żywią się tkanką żywiciela, co prowadzi do jego śmierci. Jednym z najskuteczniejszych eliminatorów szkodników w świecie owadów, jeśli chodzi o parazytoidy, są
. Osa gąsienicznikowata składa swoje larwy w organizmach gąsienic.
oprócz gąsienic atakuje również inne owady, w tym mszyce. Należąca do os chalcydoidowych Encarsia formosa (dobrotnica szklarniowa) może pasożytować na ponad 15 gatunkach mączlika, który żeruje na spodnich częściach liści roślin ozdobnych oraz warzywnych, np. kapusty. Osa składa jaja na łuskach młodych mączlików, prowadząc do obumierania tkanek tego szkodnika. Oprócz pasożytniczych os w ograniczaniu populacji szkodliwych dla upraw owadów biorą udział także
. Warto dodać, że gatunki os aktywnie łownych używane są do ograniczania populacji karaluchów.
Wykorzystywane do zwalczania szkodników oraz insektów są również
mikroorganizmy chorobotwórcze: grzyby, bakterie, wirusy. Dość szybko zabijają one swoich nosicieli. Często używane są jako biopestycydy.
Grzyby entomopatogenne cechują się działaniem pasożytniczym. Beauveria bassiana zwalcza wiele szkodliwych względem upraw owadów, do których należą m.in. mączliki, wciornastki, mszyce oraz ryjkowce. Lecanicillium stosuje się przeciwko meszkom, wciornastkom i mszycom. Metarhizium to poważny wróg chrząszczy, szarańczy oraz koników polnych.
W przypadku bakterii główną ścieżką ich działania jest
infekowanie szkodnika lub insekta poprzez jego układ pokarmowy. Następnie dochodzi do ich namnażania się oraz wytwarzania toksyn w organizmie nosiciela, co upośledza jego funkcjonowanie i w konsekwencji prowadzi do śmierci.
Bacillus thuringiensis to
bakteria żyjąca w glebie. Jest bardzo często wykorzystywana w biologicznym zwalczaniu szkodników takich jak m.in. chrząszcz czy ćma. Inną bakterią-pogromczynią szkodników jest
Paenibacillus popilliae, która cechuje się dużą skutecznością w
eliminowaniu larw chrząszczy japońskich. Warto podkreślić, że jest ona niebezpieczna konkretnie dla tego gatunku chrząszcza, natomiast nie stanowi zagrożenia dla innych bezkręgowców oraz dla kręgowców.
Wirusy również mogą być narzędziem biologicznego redukowania populacji szkodników i insektów. Przykładem są
bakulowirusy. Wielokapsydowy wirus poliedrozy jądrowej był wykorzystywany do walki z ćmą brudnicą nieparką (
Lymantria dispar), która pustoszyła całe połacie lasów w Ameryce Północnej. Aplikację przeprowadzono poprzez spryskanie zalesionych obszarów roztworem zawierającym ten drobnoustrój. Larwy ćmy infekują się wirusem poprzez zakażony pokarm. Po śmierci rozkładające się szczątki pozostawiają cząsteczki wirusa na liściach, co powoduje zarażanie się przez kolejne larwy.
Ssaki, ptaki, płazy
W przypadku gryzoni skutecznie eksplozji ich liczebności przeciwdziałają koty. Są one jednak dość nieporadne w przypadku radzenia sobie z już istniejącą pokaźną populacją. Podobną rolę odgrywa sowa płomykówka zwyczajna. W celu zadbania o jej obecność w pobliżu ogrodu/pola uprawnego buduje się specjalne skrzynki lęgowe. Z kolei
ropuchy oraz nietoperze przede wszystkim kontrolują populację insektów. Te drugie w ciągu godziny potrafią złowić nawet tysiąc owadów. Dużą skutecznością w redukowaniu liczby insektów mogą pochwalić się również jerzyki zwyczajne. Para tych ptaków w ciągu doby jest w stanie upolować dla swojego potomstwa do 20 tys. takich stworzeń.
Odstraszanie szkodników i insektów
Jaja lub larwy np. parazytoidów, czyli naturalnych wrogów szkodników oraz insektów sprzedawane są na rynku komercyjnym. Zarodniki zabójczych dla szkodników bakterii dostępne są w formie proszku, który rozpuszcza się w wodzie i następnie rozpyla na rośliny.
Jako uzupełnienie tych
metod biologicznego zwalczania szkodników i insektów można stosować też inne środki. Często ze względu na różnorakie ograniczenia jedynym wyjściem jest użycie preparatów chemicznych. W przypadku sposobów na radzenie sobie ze szkodnikami ze świata owadów można wyróżnić
preparaty na owady biegające oraz środki i
preparaty na owady latające. Dużą popularnością cieszą się również opryski, czyli
środki i preparaty owadobójcze w koncentratach. Mniej inwazyjną metodą jest wykorzystujący ultradźwięki odstraszacz owadów.
Zastanawiasz się
jak pozbyć się myszy albo
jak pozbyć się szczura? Intryguje Cię najlepszy
sposób na kreta i na nornice? Jeżeli nie masz warunków do utrzymania licznej populacji np. płomykówki w pobliżu swojego ogrodu lub pola uprawnego, to bardzo uniwersalnym wyjściem będzie niesłyszalny dla ludzkiego ucha
odstraszacz gryzoni.
Źródła: npic.orst.edu, naukawpolsce.pap.pl, canr.msu.edu, en.wikipedia.org, Ekonomia i środowisko nr 4 (59).
Źródła zdjęć: unplash.com, flickr.com.